Warszawa jest często nazywana miastem-feniksem, odradzającym się z popiołów. Już w XVII wieku w okresie Potopu miasto uległo dewastacji przez działania wojenne, lecz za każdym razem było wskrzeszane pracą ludzkich rąk. Nie inaczej było po II Wojnie Światowej, kiedy Warszawa (w szczególności lewobrzeżna) została zrujnowana, zbombardowana i spalona. Niektóre dzielnice miasta były dotknięte mniej, a inne bardziej działaniami wojennymi, lub celowemu i skrupulatnemu niszczeniu przez wrogie siły. Jedną z najbardziej zwichrowanych dzielnic był współczesny Muranów, na terenie którego naziści zlokalizowali getto warszawskie. Po jego likwidacji i brutalnym, krwawym rozprawieniu się z tysiącami mieszkańców, również tkanka miejska w której dawniej funkcjonowały masy ludności (w szczególności żydowskiej) została zniszczona. Po II wojnie światowej nowa Warszawa musiała wylizać się z ran i na miejscu dzielnicy północnej zaczął powstawać Muranów- osiedle na gruzach i z gruzów. Szansa budowy od podstaw na doszczętnie wymazanej dzielnicy nie została zaprzepaszczona i w miejscu dawnej zwartej zabudowy kamienicznej z wąskimi uliczkami, zaczęło powstawać nowoczesne osiedle na miarę ówczesnych możliwości, mające nie powtarzać błędów przeszłości i godzić martyrologię z przyszłością. Nowo powstające osiedle w budowie w latach 50. przybrało socrealistyczny kostium, w przejściach między blokami i w portalach powstawały klasycystyczne łuki, budynki które pierwotnie miały pokazywać swój materiał- gruzobeton składający się z ruin dawnej zabudowy, ostatecznie zostały otynkowane i ozdobione socrealistycznym detalem. Układ urbanistyczny Muranowa jest pogodzeniem socrealistycznej estetyki z wartościami które ludzkość czerpała z Karty Ateńskiej, czy ideami Jednostki Sąsiedzkiej. Kompozycje z klatkowców, galeriowców i punktowców zostały starannie skomponowane i tworzą harmonijne zespoły wnętrz urbanistycznych, dających poczucie spokoju i intymności. Niestety tak jak w przypadku większości osiedli w Polsce, również i Muranów od końca lat 80. jest w chaotyczny sposób dogęszczany, przemyślany układ zabudowy jest zaburzony nową zabudową, nie próbującą nawiązywać dialogu z zastanym otoczeniem. Dlatego my, Stowarzyszenie Ochrony Architektury Powojennej, popieramy działania grup mieszkańców i społeczników ,,Zabytkowy Muranów” oraz ,,SOS dla podwórek Muranowa” i pragniemy wyrazić wsparcie, pochwalić tą cenną inicjatywę, oraz prosić wszystkich o podpisanie petycji.
Tekst: Jan Trojan
Zdjęcia: Marcin Mazur , Milena Grabarczyk, Igor Kuna, Patka Pacowska
